In de meeste Nederlandse huishoudens staat de kerstboom al. Kerst en oud op nieuw, typisch van die dagen dat je je terugtrekt om met vrienden en familie eindelijk even tijd te hebben voor elkaar, tijd om heerlijk te niksen en te veel te eten. Lekker samen de feestdagen vieren. Confronterend dus als dat bij jou nét even anders loopt.

Feest of juist niet?

In deze dagen lijkt het wel alsof iederéén met zijn allen onder de kerstboom zit. De gezelligheid, de lange tafels vol feestende mensen knallen je vanaf tv en magazines tegemoet. Het is een ideaalplaatje, maar helaas is de werkelijkheid voor heel veel mensen anders. Het Leger des Heils onderzocht vorig jaar wat Kerst voor de Nederlander betekent.

Uit dit Grote Kerstonderzoek blijkt dat bijna iedereen Kerst thuis, bij familie en/of vrienden viert. Maar ook blijkt dat één op de vier Nederlanders zich tijdens de kerst eenzaam voelt. En dat doet pijn, want de feestdagen moéten leuk en gezellig zijn en vooral gevuld met andere mensen. In mijn leven is dat niet altijd zo geweest en ik vond dat dan ook best confronterend. Gek genoeg hakten vooral de kooktijdschriften van AH en Jumbo, met al die lange, feestelijk gedekte tafels vol mensen erin.

Kerst, maar dan anders

Daarom vond ik het dan ook heel opmerkelijk en positief om te zien dat de Jumbo dit jaar in de kerstuitgave van Jumbo inspiratiemagazine ‘Hallo’ ruimte biedt aan andere manieren van kerst vieren. Op verschillende plekken in het blad komen mensen aan het woord en in beeld die vertellen over hún kerst. En die kerst gaat er nu eens niet áltijd over dat het hele huis vol is en hoe gezellig dat is. 

Zo laat Jumbo zien dat kerst niet voor iedereen en niet vanzelf een feest is

• In het 1^e interview op bladzijde 19 vertelt Barbara Davidson (55) dat haar huis vroeger met kerst altijd wél goed gevuld was. Door omstandigheden werd dat minder. Haar broer emigreerde, tante en ouders overleden achtereenvolgens en haar huwelijk liep op de klippen. Ik vind het heel mooi dat dit zo verteld wordt, want dit zijn life-events die invloed hebben op je sociaal leven. Het zijn inderdaad dit soort gebeurtenissen (en zeker als het een stapeling betreft) die maken dat je eenzaam kunt worden. En het mooie is, dat Barbara na twee stille jaren, dit jaar weer een wat voller huis heeft. Dit jaar komt haar broer met zijn gezin vanuit het buitenland en komt er ook nog andere familie op bezoek. Mooi, omdat het laat zien dat omstandigheden ook weer ten goede kunnen keren. Ook eenzaamheid of een stille kersttafel hoeft geen constante factor in iemands leven te worden.
• In de rubriek ‘Praktisch’ op pagina 47 staan allerlei tips over hoe de tafel te dekken. Eén van de tips betreft de ‘Goed gesprek-kaarten’. Kaarten die je op tafel kunt leggen en die helpen om eens een ander gesprek op gang te brengen. Gekunsteld? Overdreven? Commercieel? Allemaal waar misschien. Maar het is ook waar dat de gesprekken niet altijd vanzelf op gang komen, of te vaak over dezelfde dingen gaan. Hoe wij met elkaar omgaan, gáát nu nu eenmaal niet altijd vanzelf en zeker niet vanzelf goed.
• In de rubriek ‘Kerstberichten’ staat op pagina 101 een bericht met een foto over de ‘Kletskassa’. Ik citeer: Vorig jaar opende bij Jumbo Vlijmen Plein de eerste kletskassa. ‘Wij wilden dat boodschappen doen leuk is en niet gehaast voelt.’ En Jumbo gaat uitbreiden met de kletskassa’s.
• Ook verschillende andere interviews laten zien hoe divers Kerst gevierd kan worden. Rianne van Asseldonk (pagina 51) is jarig op 25 december en viert haar verjaardag én kerst altijd bij andere familieleden. Martine en Tijn (pagina 111) gaan altijd op vakantie met kerst. En de familie Aydin (pagina 157) is islamitisch en viert dus geen kerst.

De feestdagen (qua contacten) realistisch in beeld brengen, is heel helpend

Het leuke van deze benadering vind ik dat het nuance schept in het zo opgeklopte gezellige beeld van kerst. Belangrijk want 40% van de huwelijken eindigt in een scheiding. Gescheiden mensen krijgen vaak weer een nieuwe relatie, de kinderen uit die relaties moeten soms op wel vier plekken acte de presence geven tijdens kerst. Dat is fysiek al haast niet mogelijk, zeker niet als familie verder weg woont.

Samengesteld gezin? 

Over kerst binnen een samengesteld gezin vertelt Oranje Leeuwin Lineth Beerensteyn in de kerstuitgave van Allerhande van AH. Op pagina 185 vertelt zij: ‘Mijn ouders hadden al kinderen voor ze bij elkaar kwamen en samen kregen ze mijn broer en mij. Eerste kerstdag doen we met de broers en zussen van mijn moeders kant en tweede kerstdag meestal met die van mijn vaders kant. Dat is best moeilijk plannen want iedereen heeft dubbele families.’ En als Lineth of haar broer een relatie krijgen en er misschien ook nog kerst gevierd moet worden met nóg meer familie is het logistieke probleem wel compleet.

Hoge verwachtingen

De opgeklopte beelden van gezellig samenzijn scheppen hoge, misschien te hoge verwachtingen. Júist mensen die eenzaam zijn, zijn hier gevoelig voor *. Belangrijk dus om het opgeklopte beeld te relativeren.

Families worden kleiner en familieleden wonen ver weg of er is sprake van een breuk. En dan zijn er nog de mensen die helemaal niks geven om kerst. Stel dat je (net als steeds meer mensen) maar een piepkleine familie hebt; dat je met één voor jou belangrijk persoon (en dus diens aanhang) hebt gebroken en dat een tweede voor jou belangrijk persoon niks geeft om kerst (en dus met aanhang niet komt) en dat een derde belangrijk persoon (met partner) dit jaar maar eens op vakantie gaat. Voor je het weet, houd je maar een klein clubje over en verdampt je kerst-ideaal. Terwijl deze omstandigheden helemaal niet zo extreem zijn. 

Realistisch

Nu eenzaamheid de laatste tijd zo veel in het nieuws is, vind ik het bemoedigend om te zien hoe supermarkt-keten Jumbo laat zien dat een geweldig sociaal leven niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Ook laat Jumbo impliciet zien dat eenzaamheid een fase is (of kan zijn) en meerdere gezichten heeft. Wat mij betreft is op deze realistische manier stilstaan bij eenzaamheid of gebrek aan contacten, héél helpend. 

Tijden veranderen en misschien is die lange gevulde tafel voor heel veel mensen niet weggelegd. En dan daarbij: kerst is óók maar een dag. Een dag die voorbij gaat. Een dag waarvan ik voor jou (en mezelf) hoop dat die zich op een ontspannen en liefdevolle manier ontvouwt. Op een manier die bij jou past en waar jij je fijn bij voelt. Al dan niet met die lange tafel vol met naasten.

Hoe dan ook, fijne feestdagen gewenst! 

 

* Eenzaamheid verstoort je waarneming waardoor je extra gevoelig wordt voor afwijzing of er niet bijhoren. Onze training 'Meer contact' gaat hierover.